نوعي از نظام حكومتي كه به نام "نظام رياستي" شناخته مي شود و در آن يك رئيس جمهوري، رياست قوه مجريه اي را كه از قواي مقننه و قضائيه كاملا تفكيك شده است به عهده دارد، حدود ۲۲۰ سال پيش براي نخستين بار در ايالات متحده آمريكا برقرار شد.
در حال حاضر هم در ميان كشورهاي پيشرفته دنيا، تنها كشوري كه مانند افغانستان داراي نظام رياستي است، آمريكا است كه از برگزاري آخرين انتخابات رياست جمهوري در آن حدود هفت ماه مي گذرد.
در عين حال انتخابات رياست جمهوري در ایران ، كشور همسايه افغانستان نيز كه داراي نظام حكومتي رياستي است، دراین اواخر برگزار شده است.
ميان اين سه انتخابات، يعني انتخابات رياست جمهوري در افغانستان، ايران و آمريكا شباهت ها و تفاوت هايي وجود دارد كه به بررسي آن مي پردازيم.
شرايط انتخاب كنندگان و انتخاب شوندگان
آمريكا
انتخاب رئيس جمهوري در آمريكا عملا" به صورت غير مستقيم و توسط "كالج انتخاباتي" انجام مي شود. در واقع راي دهندگان در هر ايالت، نمايندگان يا "انتخابگران" خود را براي شركت در اين كالج انتخاب مي كنند. تعداد انتخابگران هر ايالت به اندازه مجموع نمايندگاني است كه آن ايالت در مجلس نمايندگان و سنا دارد. اين انتخابگران در نهايت در كالج انتخاباتي جمع مي شوند و رئيس جمهوري را انتخاب مي كنند.
قوانين مربوط به شيوه برگزيدن اين "انتخابگران" را پارلمان هاي ايالتي وضع مي كنند و هر ايالت انتخابات خود را برگزار مي كند. بنابراين انتخابات رياست جمهوري در آمريكا، هر چند عمدتا" در يك روز برگزار مي شود، انتخاباتي سراسري نيست.
رأي دهندگان در انتخابات آمريكا پيش از انتخابات بايد ثبت نام كنند.
نامزدهاي رياست جمهوري در آمريكا بايد از هنگام تولد داراي تابعيت آمريكا بوده باشند و تا روز تحليف حد اقل ۳۵ ساله شوند و دست كم به مدت ۱۴ سال در آمريكا سكونت داشته باشند.
نامزدها ابتدا در انتخابات حزبي شركت مي كنند. هر حزب پس از برگزاري انتخابات در ايالت هاي مختلف، نامزد نهايي خود را معرفي مي كند.
افغانستان
راي دهندگان در انتخابات رياست جمهوري افغانستان بايد دست كم ۱۸ ساله و داراي تابعيت افغانستان باشند. متقاضيان رأي دادن در انتخابات افغانستان از قبل ثبت نام مي شوند و كارت رأي دهي دريافت مي كنند.
نامزدهاي سمت رياست جمهوري در افغانستان بايد مسلمان و داراي تابعيت واحد افغانستان باشند، حد اقل ۴۰ سال سن داشته باشند و عضو گروهاي مسلح غيرقانوني نباشند.
نامزدهاي انتخابات بايد امضاي ده هزار رأي دهنده را به همراه شماره كارت رأي دهي آنها به كميسيون مستقل انتخابات ارائه دهند و ۵۰ هزار افغاني هم به عنوان سپرده در اختيار اين كميسيون بگذارند.
تنها برنده انتخابات، سپرده خود را پس مي گيرد.
ايران
راي دهندگان بايد دست كم ۱۸ ساله و داراي تابعيت ايران باشند. شرط ديگر رأي دادن در انتخابات رياست جمهوري ايران "عدم جنون" است. رأي دهندگان در ايران از قبل ثبت نام نمي شوند
اما نامزدهاي رياست جمهوري در ايران بايد "از رجال سياسي - مذهبي، ايراني الاصل و تابع ايران، مدير و مدبر، داراي حسن سابقه و امانت و تقوي، مومن و معتقد به مباني جمهوري اسلامي ايران و مذهب رسمي كشور (شيعه)" باشد
تعيين صلاحيت نامزدهاي انتخابات در ايران توسط شوراي نگهبان قانون اساسي صورت مي گيرد. در حال حاضر شوراي نگهبان (كه تفسير كننده قانون اساسي این کشور نيز هست) عقيده دارد كه بايد بتواند "صلاحيت" نامزدها را "احراز" كند.
اجرا و نظارت بر انتخابات
آمريكا
برگزار كننده انتخابات رياست جمهوري آمريكا، ايالت ها هستند. اما كميسيون انتخابات فدرال بر اجراي قوانين مربوط به تأمين مالي تبليغات انتخاباتي نظارت مي كند. اين كميسيون شش عضو دارد كه به پيشنهاد رئيس جمهوري و تصويب مجلس سنا به مدت شش سال منصوب مي شوند. بيش از سه عضو اين كميسيون نبايد عضو يك حزب سياسي واحد باشند. ناظران ملي و بين المللي نيز بر اجراي انتخابات در آمريكا نظارت دارند..
افغانستان
كميسيون مستقل انتخابات افغانستان امر برگزاري انتخابات را در اين كشور به عهده دارد. رئيس اين كميسيون را رئيس جمهوري تعيين مي كند، اما كميسيون در اجراي وظايف خود مستقل است.
هزينه برگزاري انتخابات از كمك هاي بين المللي تأمين مي شود.
كميسيون مستقل انتخابات، يك كميسيون بررسي شكايات تشكيل مي دهد كه به شكايت ها رسيدگي مي كند.
هر يك از نامزدها مي تواند نمايندگاني را بر سر صندوق هاي اخذ رأي داشته باشد كه بر فرآيند رأي گيري و شمارش آرا نظارت كنند. نهادهاي ناظر ملي و بين المللي نيز فرآيند انتخابات افغانستان را از نزديك زير نظر دارند.
ايران
برگزار كننده انتخابات وزارت كشور است. وزارت كشور هيأت هاي اجرايي انتخابات را با عضويت نمايندگان دولت، دادستاني، ثبت احوال و معتمدين محلي تشكيل مي دهد.
نظارت بر انتخابات ايران به عهده شوراي نگهبان است. اين شورا به منظور نظارت بر انتخابات هيأت هاي نظارت را تشكيل مي دهد.
نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري مي توانند نمايندگاني را بر سر صندوق هاي رأي داشته باشند و از اين طريق بر نحوه برگزاري انتخابات و شمارش آرا نظارت كنند. اما حكومت ايران به نهادهاي مستقل ملي و بين المللي اجازه نظارت بر انتخابات را نمي دهد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر